"Tài liệu" (hay còn gọi là "phao thi") là cụm từ không còn lạ lẫm với những em học sinh, sinh viên khi còn ngồi trên ghế nhà trường hay giảng đường. Cứ đến mỗi mùa thi, thực trạng quay cóp, sử dụng tài liệu vẫn là đề tài nhức nhối được quan tâm.

Không riêng gì ở Việt Nam, nếu bạn gõ cụm từ "phao thi" thì sau đó sẽ hiện lên hàng loạt những bài viết đầy ắp hình ảnh về những sáng chế cực kì tinh vi của phao thi của cả bạn bè quốc tế. Câu hỏi được đặt ra là dạng tài liệu này đã có từ bao giờ?

Kể từ khi có thi cử, kiểm tra là nảy sinh chuyện gian lận quay cóp “phao” thi. Mỗi giai đoạn, thời kỳ hình thức, tính chất và mức độ sử dụng “phao” thi cũng khác nhau. 

Cứ đến  mùa thi, thì hiện tượng một số học sinh thay vì dành thời gian cho việc học tập, ôn luyện, bắt đầu có suy nghĩ tìm cách đối phó để vượt qua mùa thi bằng cách đem "phao".

Thời trước, khi chưa có máy photocopy thì chép ra giấy, chữ to, chữ nhỏ đủ kiểu. 
Bây giờ công nghệ và các dịch vụ photo phát triển, học sinh dễ dàng mua "phao", in phao để đem vào phòng thi. 

Thời điểm này, chúng ta không khó gặp các cô, cậu học trò thậm chí có cả phụ huynh đến các tiệm “dịch vụ” photo hoặc mua “phao” đã có sẵn, ở nhiều nơi từ khu vực thành thị tới nông thôn, miền núi. 

“Phao” thi thì đủ kích cỡ, kiểu chữ, hình dạng, song hiện nay, các em thường chuộng kiểu phao thi gấp dưới dạng cỡ giấy và cỡ chữ siêu nhỏ, nằm gọn trong lòng bàn tay… 

Việc sử dụng và xem được những “phao” thi không hề dễ dàng trong hoàn cảnh trường thi, khi có giám thị, nhiều đối tượng khác giám sát, nó đòi hỏi phải có một quá trình làm quen, tập sử dụng, song có em vẫn cho rằng thà mất thời gian để rèn luyện cách xem "phao" còn hơn là học bài, ôn luyện để có kiến thức.

Một câu hỏi đặt ra là thời gian để chuẩn bị những "phao" thi kì công này sao các em không dùng để ôn luyện kiến thức tốt hơn? 

Sử dụng “phao” thi, tài liệu là điều cấm kỵ, phạm vào quy chế thi. Trong thực tế, đã có biết bao nhiêu trường hợp thí sinh cố tình đem và sử dụng tài liệu trong phòng thi bị giám thị, hội đồng coi thi… phát hiện, lập biên bản, đình chỉ thi.

Vấn đề quan trọng và quyết định nhất nằm ở ý thức học tập, thi cử của mọi thí sinh và thái độ, trách nhiệm của các hội đồng coi thi. 

Để đạt các điều ấy, để chấm dứt tình trạng gian lận, sử dụng “phao” thi trong phòng thi vẫn là một câu chuyện dài, khó giải quyết nhanh chóng, dứt điểm trong một thời gian ngắn.