Tục lệ này đã có từ xa xưa và cho đến ngày nay nó vẫn tồn tại và trở thành một nét đẹp văn hóa trong đám cưới của người Việt Nam. Vậy của hồi môn là những  gì và có ý nghĩa sâu xa như thế nào đối với nàng dâu mới?

Của hồi môn là đồ dùng, quần áo hay tiền bạc… mà người phụ nữ mang từ nhà cha mẹ đẻ đến nhà chồng khi kết hôn. Tùy theo phong tục tập quán ở mỗi nơi và từng thời kì mà của hồi môn có thể khác nhau.

Theo nhiều tài liệu, phong tục tặng của hồi môn ở nước ta bắt nguồn từ Trung Hoa vào thời kì Xuân Thu. Thời ấy, việc tặng của hồi môn đã được phổ cập rộng rãi từ những gia đình quý tộc đến tầng lớp bình dân. Những cô gái trong gia đình giàu có thời xưa khi đi lấy chồng thường mang theo hộp trang điểm, giường, tủ... Thậm chí có những gia đình, cô gái còn mang theo rất nhiều đồ dùng và tiền bạc mà cho dù sống cả đời ở nhà chồng cũng không cần tiêu đến một đồng của gia đình chồng.

Người xưa quan niệm, tặng của hồi môn cho con gái có 4 nguyên nhân chính là:

Một là vì cha mẹ mong muốn cho con gái một chút đồ dùng vật dụng, giúp con có cuộc sống tốt hơn trong cuộc sống gia đình vợ chồng ban đầu.

Hai là, cha mẹ muốn qua việc này cố gắng tạo dựng địa vị cho con gái ở nhà chồng. Của hồi môn nhiều có nghĩa là gia đình của cô gái có thực lực về kinh tế. Vì thế, chúng ta có thể thấy qua phim ảnh, các gia đình xưa đều coi trọng việc tặng cho con gái của hồi môn có giá trị như vòng tay bằng ngọc, miếng ngọc…

Ba là vì sợ con gái về nhà chồng còn nhiều bỡ ngỡ và nhớ nhà, nhớ cha mẹ anh chị em nên muốn tặng của hồi môn cho con gái để mỗi khi nhớ nhà cô gái có thể ngắm nhìn những vật mà cha mẹ tặng cho mang theo. Có những gia đình phú ông giàu có còn cho cả người hầu theo cùng hầu hạ con gái để con gái không cảm thấy xa lạ.

Bốn là cha mẹ tặng của hồi môn cho con gái là mong muốn con được may mắn, có cuộc sống đủ đầy cả về vật chất, hạnh phúc vợ chồng và con cái.

Vào thời xưa, việc nhà chồng chiếm dụng của hồi môn của con dâu thì bị xem là hành vi rất xấu xa, sẽ lưu tiếng xấu về thanh danh.

Sau khi chủ của số của hồi môn này qua đời, thì người thừa kế số của hồi môn ấy là con cái của họ. Nếu người phụ nữ ấy không có con cái thì người thừa kế sẽ là con cháu thuộc nhà mẹ đẻ của họ với ý nghĩa trả về cho cha mẹ đẻ.

Theo phong tục là như vậy, nhưng hầu hết những người phụ nữ xưa đều yêu thương và chăm sóc hy sinh cho chồng con. Nên họ luôn sẵn lòng lấy phần của hồi môn của mình ra để chu cấp cho chồng học tập thành tài hoặc gây dựng sự nghiệp. Trường hợp người chồng không cần dùng đến, người phụ nữ nhất định sẽ dành hết cho con của mình chứ không giữ làm của riêng. Đó là đức tính tạo nên bản sắc riêng biệt đáng trân quý của người phụ nữ cả xưa và nay.

Đến bây giờ, tục lệ trao của hồi môn vẫn tiếp tục được duy trì và phát huy những ý nghĩa theo quan niệm xưa. Tuy nhiên, do thời đại kinh tế thay đổi, nhiều gia đình phô trương quá mức cần thiết khi trao rất nhiều vàng bạc trong lễ cưới cho cô dâu. Điều này, có thể làm đẹp mặt họ hàng hai họ, nhưng cũng là một áp lực lớn đối với nàng dâu nếu như gặp phải gia đình chồng khó tính, để ý trong việc sử dụng của hồi môn của người con dâu. Cũng có những gia đình, không có điều kiện nhưng vẫn cố gắng chuẩn bị lắc vàng, kiềng vàng cho con mà phải lâm vào cảnh vay nợ.

Thiết nghĩ, bố mẹ có tiền của cho con gái đi lấy chồng là một điều đáng quý, nhưng tùy từng hoàn cành kinh tế mà lựa chọn của hồi môn. Có lẽ, điều hạnh phúc với nhất đối với người con gái khi lấy chồng, không phải có nhiều của hồi môn, mà là nhận được tình yêu thương, sự chúc phúc ủng hộ của bố mẹ đôi bên và tình yêu chân thành của người bạn đời dành cho mình.