Kinh tế chia sẻ đang dần thay thế mô hình kinh tế truyền thống?
Hương Giang 12/23/2016 05:00 PM
Mạng lưới kinh tế mới nổi với tính linh hoạt cao, được biết đến với cái tên “kinh tế chia sẻ” cho phép mọi người chia sẻ các tài nguyên như các thiết bị, dịch vụ, kĩ năng với người khác, thường với mức giá thấp hơn giá bán lẻ truyền thống hay giá nhân công trên thị trường. Liệu đây có phải mô hình kinh tế tiềm năng của tương lai và đang dần thay thế mô hình kinh tế truyền thống?

Bằng cách dễ dàng chia sẻ các tài nguyên theo nhu cầu, kinh tế chia sẻ thúc đẩy năng suất. Trong các tình huống nhất định, nó cho phép những người tham gia giải quyết được nhu cầu của mình mà không cần sở hữu các tài sản quý giá, trong khi tạo cơ hội cho những người khác thu được giá trị từ những tài sản nhàn rỗi hay từ năng lực của mình. Nhưng kinh tế chia sẻ sẽ không thể vận hành nếu không có sự hỗ trợ của công nghệ, bởi gần như tất cả các dạng tiêu dùng hợp tác đều sử dụng Internet để kết nối người cung cấp với khách hàng, dù cho họ thuê nhà qua Airbnb hay gọi xe qua Uber.

Kinh tế chia sẻ sẽ không thể vận hành nếu không có sự hỗ trợ của công nghệ. 
Ảnh: Nguyễn Quang Nhựt

Ích lợi của kinh tế chia sẻ
Mặc dù giả thuyết thì rất nhiều, không ai thực sự chắc chắn được liệu kinh tế chia sẻ sẽ sắp xếp lại trật tự của xã hội và nền kinh tế thế nào trong vài năm tới. Nhưng kinh tế chia sẻ đang hứa hẹn những ích lợi trông thấy bởi ngày càng có nhiều người tham gia.


Tính linh hoạt trong công việc và cuộc sống
Một kết quả ý nghĩa của xã hội được xây dựng trên việc chia sẻ hàng hóa và dịch vụ là tính linh hoạt giúp sắp xếp nhanh hơn và thường với những điều khoản tùy ý. Ví dụ, nếu bạn đóng cửa hay di chuyển doanh nghiệp của mình, làm chung (coworking) cho phép bạn rời khỏi chỗ làm hiện tại mà không cần lo lắng về việc phá vỡ hợp đồng hay mất nghìn đô vào các tài sản dài hạn. Hay những người cho đi nhờ xe có cơ hội tự lên lịch trình làm việc cho mình và kiếm thu nhập thụ động. Điều này có lẽ hấp dẫn hơn so với phân công lao động truyền thống.


Thêm cách để kiếm tiền và tiết kiệm tiền
Tiêu dùng hợp tác cung cấp lợi ích kinh tế cho mọi bên tham gia. Nếu bạn sử dụng ô tô của mình để cho đi nhờ xe hay cho thuê nhà khi bạn không dùng đến, bạn đang khai thác tối đa giá trị của tài sản mình có và bổ sung thu nhập thêm vào số tiền kiếm được từ công việc thường ngày, tạo ra nguồn thu nhập thụ động trong khi đang làm một việc khác, ví dụ như đang đi du lịch.
Nếu là khách hàng, bạn có thể loại bỏ chi phí trung gian hay phí mua những thứ không cần thiết. Những chức năng chia sẻ khác như các không gian làm việc chung hay các nơi giao dịch các việc làm thuê, giá sẽ rẻ hơn trên thị trường truyền thống. Trong mọi trường hợp, kinh tế chia sẻ sẽ vừa tiết kiệm tiền vừa thêm thu nhập cho những người tham gia.

Kinh tế chia sẻ sẽ vừa tiết kiệm tiền vừa thêm thu nhập cho những người tham gia.
Ảnh: Doanh nhân Sài Gòn

Ít lo lắng hơn về các tài sản giá trị và các nghĩa vụ
Nếu bạn có thể đáp ứng được nhu cầu của mình nhiều hơn từ nền kinh tế chia sẻ, bạn có thể sống tinh gọn hơn, cần ít tài sản quý giá hơn và ít phải lo lắng về chúng hơn.  Ví dụ, nếu bạn chỉ phải lái xe vài lần mỗi tháng, sở hữu một chiếc ô tô có thể không cần thiết. Sử dụng dịch vụ đi nhờ xe, bạn còn không phải giải quyết các vấn đề liên quan tới bảo hiểm ô tô, bảo dưỡng hay nguy cơ bị đánh cắp.


Cộng đồng vững mạnh hơn
Nhiều nền tảng kinh tế chia sẻ  như các ứng dụng cho đi nhờ xe và Airbnb đã tích hợp bảng xếp hạng cùng đánh giá giúp người tiêu dùng và nhà cung cấp luôn trung thực. Một vài nền tảng sử dụng ảnh hưởng của mình và các tài nguyên được người tham gia chia sẻ để giúp đỡ những người khó khăn. Ví dụ, Airbnb đã phối hợp các chỗ ở không dùng đến để giúp những người bị ảnh hưởng bởi thiên tai hay Uber cung cấp xe miễn phí đến đón những người say xỉn về nhà. Những nỗ lực xây dựng lòng tin này giúp những người tham gia vào nền kinh tế chia sẻ xây dựng những mối quan hệ tích cực mà chưa từng tồn tại trước đó.


Các doanh nghiệp truyền thống cũng dần thích nghi
Mặc dù kinh tế chia sẻ ngày càng áp đảo và phát triển không ngừng, nó không thể sớm thay thế hoàn toàn mạng lưới kinh tế truyền thống. Nó sẽ thúc đẩy các ngành công nghiệp đang tồn tại điều chỉnh cho giống các nền tảng hợp tác hơn, cung cấp những lợi ích tiềm năng cho các bên tham gia.

Ảnh: CafeBiz

Ví dụ, đáp lại sự cạnh tranh từ các công ty cung cấp dịch vụ chia sẻ xe như Uber, một vài công ty taxi giờ đây đã tung ra các ứng dụng giúp hành khách không cần gọi tổng đài hay ra đường vẫy xe nữa. Câu chuyện các doanh nghiệp buộc phải thích nghi với những đối thủ cạnh tranh năng động là câu chuyện muôn thuở mà người tiêu dùng luôn là người được hưởng lợi.

Bất lợi của kinh tế chia sẻ
Mặc dù khả năng xây dựng cộng đồng là một điểm lợi của kinh tế chia sẻ, mô hình này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên trong giao dịch. Nó dẫn đến những sự đánh đổi mà hạn chế tính độc lập, tự chủ của bạn. Khi bạn thuê nhà trên một nền tảng chia sẻ, bạn sẽ ở trong một không gian có cả những đồ đạc cá nhân của người khác, và có thể phải tuân theo những quy tắc của chủ nhà. Trong một phòng khách sạn, bạn sẽ không phải cư xử như thể bạn là khách trong nhà ai đó. Kinh tế chia sẻ đòi hỏi cả hai bên tham gia trong giao dịch phải hi sinh một vài quyền riêng tư. Ví dụ, khi bạn cho thuê nhà trên Airbnb hay VRBO, bản chất là bạn mời người lạ đến nhà mình. Trong khi bạn tin rằng người thuê nhà tôn trọng và tuân thủ luật pháp, bạn không thể chắc chắn 100% rằng họ sẽ làm thế. Vấn đề tương tự cũng đúng với việc cho đi nhờ xe, bán hay cho thuê các thứ trên thị trường trực tuyến và sử dụng một nền tảng để thuê lao động trực tiếp như dọn nhà hay sửa nhà.

Author: Hương Giang

News day