Có bao giờ bạn thắc mắc về sự khác nhau của hai loại hoa đặc trưng ngày Tết giữa hai miền Nam - Bắc? Tại sao miền Bắc chơi hoa đào còn miền Nam lại chơi hoa mai?

Đầu tiên là yếu tố thời tiết. Trong khi miền Bắc chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, khiến thời tiết trong năm phân 4 mùa rõ rệt thì miền Nam lại có khí hậu nhiệt đới xavan với mùa mưa và mùa khô rõ rệt.

Với 2 loại thời tiết khác biệt trên, cộng với sự khác nhau của thổ nhưỡng mỗi vùng, mà giờ đây chúng ta có 2 loài hoa đặc trưng cho 2 vùng rõ rệt.

Cây hoa đào của miền Bắc khó có thể sinh trưởng trong khí hậu nóng quanh năm của miền Nam, ngược lại hoa mai cũng khó lòng "sống tốt" với sự khắc nghiệt của mùa đông miền Bắc.

Nhưng ngoài các yếu tố về thời tiết, đất đai ra, sự khác biệt đó còn đến từ các truyền thuyết, quan niệm dân gian của mỗi miền.

Miền Bắc: Hoa đào dùng để trừ tà, đuổi quỷ, mang lại hạnh phúc, an lành

Từ cuối mùa đông lạnh lẽo, trên cành đào khẳng khiu, hoa đào như bộc phát, nở rộ ra, vì vậy hoa đào tượng trưng cho sự can đảm và hy vọng trong năm mới. Nhiều người ưa chuộng hoa đào vì hoa có màu hồng, sẽ mang lại may mắn. Người ta cũng tin rằng cắm cành đào trong nhà có thể cản gió độc, đuổi tà khí ra ngoài.

Theo dân gian kể lại, ngày xưa, ở phía Đông núi Sóc Sơn, có một cây hoa đào mọc đã lâu đời. Cành lá đào sum suê, to lớn khác thường, bóng rậm che phủ cả một vùng rộng.

Có hai vị thần tên là Trà và Uất Lũy trú ngụ ở trên cây hoa đào khổng lồ này, có uy quyền che chở cho dân chúng khắp vùng.

Quỷ dữ hay ma quái nào bén mảng lui đến sẽ bị sự trừng phạt của 2 vị thần này. Ma quỷ rất khiếp sợ uy vũ sấm sét của hai vị thần, đến nỗi sợ luôn cả cây đào. Chỉ cần trông thấy cành hoa đào là cao chạy xa bay.

Đến ngày cuối năm, cũng như các thần khác, hai thần Trà và Uất Lũy phải lên thiên đình chầu Ngọc Hoàng. Trong mấy ngày Tết, 2 thần vắng mặt ở trần gian, ma quỷ hoành hành, tác oai tác quái.

Thế nên, để ma quỷ khỏi quấy phá, dân chúng đã đi bẻ cành hoa đào về cắm trong lọ, nhỡ ai không bẻ được cành đào thì lấy giấy hồng điều vẽ hình 2 vị thần linh dán ở cột trước nhà, để xua đuổi ma quỷ.

Cũng từ đó mà mỗi năm khi tết đến xuân về, người người, nhà nhà đều cố chọn cho mình những cành đào, cây đào thật đẹp, thật uy nghi.

Miền Nam: Hoa mai là biểu tượng của phú quý, giàu sang

Các nhà nghiên cứu hoa kiểng thường nói mỗi loại hoa thể hiện khí tiết khác nhau. Riêng hoa mai có tính cao thượng, trong sạch, khí phách, hoa mai tượng trưng cho sự may mắn, cho niềm hạnh phúc và thịnh vượng của mọi người, mọi nhà.

Hoa mai màu vàng, màu của hoàng tộc, tượng trưng cho vua (thời phong kiến), do đó hoa mai cũng là biểu tượng của sự vinh hiển, thành đạt.

Trong quan niệm về ngũ hành, màu vàng là hành Thổ (đất), nằm ở vị trí trung tâm, quy tụ cả Kim, Mộc, Thủy, Hỏa (kim loại, cây gỗ, nước, lửa), có chức năng sinh sản, duy trì nòi giống.

Hoa mai còn tượng trưng cho tinh thần lạc quan và quật cường, vượt qua mọi chướng ngại của hoàn cảnh - phẩm chất tinh thần tối cần thiết của bao thế hệ “mang gươm đi mở đất” phương Nam.

Chơi hoa mai ngày Tết cũng còn nhiều điều thú vị. Thông thường bông hoa mai có 5 cánh, nhưng đôi khi do những bất thường nào đó, có những bông có đến 6, 7, 8, thậm chí 10 cánh.

Nếu trong ngày Tết, chậu mai nở nhiều bông có nhiều cánh như vậy sẽ là điềm lành cho gia chủ, hứa hẹn một năm mới hanh thông, phát tài.

Ngược lại, có những chậu mai, mới hôm trước còn tươi mơn mởn, hôm sau đã héo úa, tàn tạ; ngày Tết không may chơi phải một chậu mai như vậy là điềm dữ, báo trước một năm khó khăn, thất bát.