"Tôn trọng người khác"

Bất cứ lúc nào đến Thụy Sĩ, tôi cũng đều trải qua một số giai đoạn phản ứng trước sự đúng giờ của họ.

Ban đầu tôi cảm thấy thích thú, nhất là khi tôi đến từ những nước láng giềng như Ý hay Pháp, nơi người dân thoải mái, dễ dãi hơn trong vấn đề thời gian. Ngược lại, cuộc sống ở Thuỵ Sĩ thì nhất thiết vào khuôn khổ và khiến chúng ta có thể tin tưởng vào chuyện giờ giấc. Nếu ai đó nói họ sẽ gặp tôi vào lúc 2 giờ chiều thì họ sẽ đến vào lúc 2 giờ chứ không phải 2:05 hay 1:55. Điều này khiến tôi cảm thấy thích thú, nhưng niềm vui đó không kéo dài được lâu.

Sau đó nó làm tôi cảm thấy phiền hà. Sự đúng giờ đến mức cực đoan khiến tôi có cảm giác giống như một sự bủn xỉn và tôi thấy mình đồng ý với câu nói của nhà văn Anh Evelyn Waugh rằng “sự đúng giờ là đức tính của những người tẻ nhạt”.

Tuy nhiên cách nhìn nhận như vậy là không công bằng và cuối cùng tôi cũng rút ra kết luận của riêng mình về sự đúng giờ của Thụy Sĩ theo đúng bản chất của nó: đó là sự thể hiện sự tôn trọng đối với người khác. Một người đúng giờ là người biết quan tâm đến người khác. Khi xuất hiện đúng giờ trong mọi việc, người dân Thụy Sĩ ngụ ý nói rằng: “Tôi rất trân trọng thời gian của bạn và nói rộng ra tôi rất trân trọng bạn.”

Lý do gì?

Làm sao giải thích được sự đúng giờ này? Không ai biết chính xác.

Tuy nhiên, một giả thiết được nhiều người chấp nhận là về mặt lịch sử mọi thứ bắt nguồn từ địa hình đồi núi khắc nghiệt của đất nước. Bạn phải gieo hạt đúng lúc và thu hoạch kịp thời, nếu không bạn sẽ chết đói.

Điều đáng buồn là sự đúng giờ đang dần trở nên vô nghĩa ở nhiều nơi trên thế giới. Một phần là do sự xuất hiện của điện thoại di động. Chúng ta không cảm thấy nhất thiết phải đến đúng giờ nếu như chúng ta lúc nào cũng có thể nhắn tin nói rằng chúng ta sẽ đến muộn một vài phút.

Tuy nhiên, tôi không cảm nhận thấy điều này ở Thụy Sĩ.

Susan Jane Gilman, một cây bút người Mỹ đã sống ở Geneva được 11 năm kể lại với sự kính nể rằng bà “chưa bao giờ gặp một chiếc taxi nào đến muộn giờ hoặc không có mặt tại điểm đến vào lúc mà họ nói sẽ đến”. Bà đã kinh ngạc khi đặt hàng một chiếc tủ lạnh mới, công ty bán hàng đã hứa chính xác là sẽ giao hàng cho bà trong vòng hai tiếng đồng hồ và họ đã giữ lời hứa. Thụy Sĩ đã làm con người bà thay đổi.

Từng là "một người trễ nải triền miên", giờ đây Gilman trở nên đúng giờ một cách tỉ mẩn. “Tôi cảm thấy tôn trọng hơn đối với thời giờ của người khác”, bà nói – nghe rất giống cách nói của người Thụy Sĩ.

Mặt trái của vấn đề

Tuy nhiên, mặt trái của nó là khi trở về New York, quê nhà của bà, bà đã cảm thấy khó chịu trước sự không đúng giờ ở đây: những chiếc xe buýt đến muộn 15 phút hoặc không hề đến luôn hay những người bạn cứ nhẩn nha rồi đến nhà hàng trễ đến 30 phút.

“Bạn tôi sẽ nói rằng: ‘Này Suze, đây không phải là Thụy Sĩ, thoải mái đi mà. Họ sẽ giữ bàn cho chúng ta.’ Nhưng tôi cảm thấy bực mình khi người khác đến muộn.”

Sự đúng giờ không phải không có chỗ dở.

Chẳng hạn như nó tạo ra một kiểu hiệu ứng đám đông. Các tiệm cà phê ở các thành phố của Thụy Sĩ thường rất đông khách vào lúc 4 giờ chiều mỗi ngày bởi vì tất cả mọi người đều được nghỉ ngơi uống cà phê vào đúng 4 giờ. Tại các khu căn hộ, cư dân phải tuân thủ một lịch trình sử dụng máy giặt hàng ngày một cách nghiêm ngặt.

Sự đúng giờ đến mức cực đoan cũng dẫn đến kỳ vọng và khi kỳ vọng đó không được đáp ứng thì nó sẽ dẫn đến thất vọng.

Vào những lúc hiếm hoi khi mọi việc không diễn ra suôn sẻ, người Thụy Sĩ sẽ cảm thấy bối rối và tức giận.