Ngày 30/11 vừa qua, Fortinet - công ty hàng đầu thế giới về giải pháp an ninh mạng chất lượng cao, đã đưa ra dự đoán của đội nghiên cứu toàn cầu Fortinet FortiGuard Labs về bối cảnh nguy cơ trong năm 2018. Xu hướng này cho biết những biện pháp và chiến lược tội phạm mạng sẽ áp dụng trong tương lai gần, đồng thời phác họa những tác động tiềm tàng của các cuộc tấn công mạng lên nền kinh tế toàn cầu.

"Trong vài năm sắp tới, chúng ta sẽ thấy bình diện của những cuộc tấn công sẽ tiếp tục gia tăng trong khi sự hiện hữu và khả năng kiểm soát hạ tầng ngày một suy giảm. Sự sinh sôi nảy nở của những thiết bị trực tuyến cho phép truy cập vào thông tin cá nhân, thông tin tài chính, cùng với sự kết nối của vạn vật – từ những binh đoàn thiết bị IoT và hạ tầng trọng yếu như ô tô, nhà, văn phòng, đến sự xuất hiện và tăng trưởng của thành phố thông minh – đã tạo ra cơ hội mới cho tội phạm mạng cùng những nguy cơ khác", đại diện công ty này cho biết.

Trí thông minh nhân tạo được tội phạm mạng tận dụng để nâng cao các cuộc tấn công

Theo Fortinet, thị trường tội phạm mạng rất giỏi áp dụng những tiến bộ mới nhất trong các lĩnh vực như trí thông minh nhân tạo để tấn công hiệu quả hơn. Họ dự báo xu hướng này sẽ gia tăng trong năm 2018, phát sinh thêm những xu hướng phá hoại như sau:

- Sự trỗi dậy của Hivenet và Swarmbot có khả năng tự học hỏi. 

Phát triển trên nền những cuộc tấn công tinh vi như Hajime và Devil’s Ivy hay Reaper, chúng tôi dự báo rằng tội phạm mạng sẽ áp dụng biện pháp thay thế botnet bằng những cụm thiết bị có trí thông minh đã bị xâm nhập được gọi là hivenet để tạo ra những hướng tấn công hiệu quả hơn.

Hivenet sẽ lợi dụng khả năng tự học hỏi để tấn công hiệu quả những hệ thống yếu kém trên một quy mô chưa từng thấy. Chúng sẽ có khả năng liên lạc với nhau, tự hành động dựa trên trí thông minh cục bộ được chia sẻ.

Ngoài ra, những con xác sống (zombie) này sẽ trở nên cực kỳ thông minh, có thể hành động theo câu lệnh mà không cần chỉ dẫn từ chỉ huy. Vì lí do đó, hivenet sẽ có thể tăng trưởng theo cấp số nhân thành đàn, tăng khả năng tấn công nhiều nạn nhân tại cùng một thời điểm, đồng thời cản trở những biện pháp giảm thiểu hay ngăn chặn.

Mặc dù những cuộc tấn công này vẫn chưa tận dụng công nghệ bầy đàn bởi vốn đã có dấu ấn trong mã code, nhưng các thế lực chống phá vẫn có thể tìm cách chuyển đổi nó nhằm tạo khả năng tự học hỏi cao hơn.

Các thế lực này sẽ sử dụng bầy đàn những thiết bị đã bị xâm nhập, hay còn gọi là swarmbot, để xác định và tấn công đồng thời theo nhiều hướng khác nhau với tốc độ và biên độ đáng sợ. Trong khi tốc độ phát triển triệt tiêu khả năng dự báo cần thiết để có thể đối đầu với những cuộc tấn công như thế.

FortiGuard Labs đã ghi nhận được 2,9 tỷ lần liên lạc giữa các botnet chỉ trong một quý đầu năm nay, đủ để thấy mức độ nghiêm trọng của những gì hivenet và swarmbot có thể gây ra.

- Tiền chuộc từ các dịch vụ thương mại là mối làm ăn lớn.

Mặc dù mức độ nguy cơ của mã độc tống tiền (ransomware) đã tăng 35 lần trong năm qua với sâu mạng (ransomworm) và những hình thức tấn công khác, nhưng tình hình sẽ không chỉ dừng ở đó. Với mục tiêu tạo ra nhiều dòng doanh thu, ransomware có thể sẽ nhắm tới các nhà cung cấp dịch vụ đám mây và dịch vụ thương mại khác.

Các mạng lưới siêu kết nối, phức tạp mà các nhà cung cấp dịch vụ đám mây đã phát triển có thể sẽ trở thành "điểm chết" cho hàng trăm doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, hạ tầng trọng yếu, và tổ chức y tế. Chúng tôi dự báo tội phạm mạng sẽ tiến hành kết hợp công nghệ trí thông minh nhân tạo với các biện pháp tấn công đa hướng nhằm dò quét, phát hiện và lợi dụng những điểm yếu trên môi trường của các nhà cung cấp dịch vụ đám mây.

Tác động của những cuộc tấn công này có thể giúp tổ chức tội phạm kiếm bộn tiền, đồng thời gây rối loạn hệ thống dịch vụ của hàng trăm, hàng ngàn doanh nghiệp cùng khách hàng của họ, có thể lên tới hàng chục ngàn, hay thậm chí là hàng triệu.

- Malware biến hình thế hệ mới.

Rất có thể trong năm tới hoặc tương lai không xa chúng ta sẽ được chứng kiến những malware hoàn toàn được máy tạo ra nhờ khả năng tự động phát hiện điểm yếu và phân tích dữ liệu phức tạp. Malware biến hình không phải là một khái niệm mới, nhưng chúng sẽ sớm có thêm một bộ mặt mới bằng cách khai thác công nghệ trí thông minh nhân tạo, tạo ra những đoạn mã mới tinh vi hơn, có khả năng học hỏi để tránh bị phát hiện bởi những đoạn chương trình (routine) do máy tính viết.

Các thế lực thù địch sẽ có thể khai thác tối đa bản chất tiến hóa sẵn có của các công cụ trên cơ sở những đặc điểm của mỗi điểm yếu riêng. Malware đã có thể sử dụng các mô hình học hỏi để tránh biện pháp an ninh, đồng thời tạo ra hàng triệu biến thể virus mỗi ngày.

Nhưng tính đến thời điểm này thì tất cả mới chỉ là dựa trên các thuật toán, và kết quả cũng không phải quá phức tạp hay khó kiểm soát. FortiGuard Labs đã ghi nhận 62 triệu lần phát hiện malware trong một quý năm 2017.

Trong số hàng triệu những lần phát hiện malware ghi nhận được, chúng tôi nhận thấy có 16.582 biến thể phát sinh từ 2.534 dòng malware. Với việc malware ngày càng được tự động hóa cao thì tình hình sẽ càng trở nên cấp bách hơn trong những năm sắp tới.

Trong khi thế giới tội phạm mạng phát triển thì web đen cũng không kém cạnh. Chúng ta nên dự tính những dịch vụ mới từ web đen khi các tổ chức cung cấp dịch vụ tội phạm áp dụng công nghệ tự động vào công việc của mình.

Hiện đã có thể thấy những dịch vụ tân tiến tận dụng khả năng học hỏi của máy móc xuất hiện trên thị trường web đen. Chẳng hạn, một dịch vụ có tên FUD (Fully Undetectable - Hoàn toàn không phát hiện được) đã được cung cấp cùng hàng loạt các dịch vụ khác, cho phép giới lập trình trả phí để tải mã tấn công và mã độc lên một dịch vụ phân tích.

Sau cùng, họ sẽ nhận được một báo cáo cho biết mã này có bị phát hiện bởi các công cụ an ninh từ nhiều nhà cung cấp khác nhau hay không. Để rút ngắn chu kỳ này, chúng ta sẽ thấy được nhiều trường hợp khả năng học hỏi của máy tính được sử dụng để chỉnh sửa mã tức thời trên cơ sở nội dung và phương thức phát hiện trong phòng lab, khiến việc phát hiện tội phạm mạng và những công cụ thâm nhập trở nên khó khăn hơn.

Chúng ta cần chuẩn bị đón đầu nguy cơ

Giới tội phạm mạng táo tợn hoàn toàn có cơ hội áp dụng những tiến bộ trong tự động hóa và trí thông minh nhân tạo, và sử dụng những công cụ phù hợp để phá hoại nền kinh tế số của chúng ta. Cần xây dựng giải pháp an ninh xung quanh công nghệ an ninh tích hợp, thông tin về nguy cơ để đề ra biện pháp hành động, và kiến trúc an ninh cho phép chủ động cấu hình.

An ninh cần bắt kịp với tốc độ của công nghệ số bằng cách tự động hóa phản hồi và áp dụng trí thông minh cũng như khả năng tự học hỏi để các mạng lưới có thể tự đưa ra quyết định một cách hiệu quả. Kết quả sẽ không chỉ là tăng cường sự hiện hữu và kiểm soát tập trung, mà còn cho phép xác định phân khúc chiến lược để đưa các biện pháp an ninh vào thật sâu trong hạ tầng mạng nhằm nhanh chóng phát hiện, cô lập và xử lý những thiết bị đã bị xâm nhập, phá vỡ âm mưu tấn công, và thậm chí trên nhiều hệ sinh thái mạng khác nhau, từ các thiết bị đầu cuối, tài nguyên mạng nội bộ đến đám mây.

Ngoài ra, cần đưa quy chuẩn an ninh cơ bản vào các giao thức bảo mật căn bản. Đây là nội dung thường bị xem nhẹ, trong khi đóng vai trò trọng yếu giúp hạn chế những hậu quả xấu chúng ta luôn muốn tránh.

Theo: Tuấn Lê/Trí Thức Trẻ